Słowniczek
- Badanie histopatologiczne
- Biegunka
- Chemoprewencja
- Choroba hemoroidalna
- Choroba Leśniowskiego-Crohna
- Crohn's Disease Activity Index
- Czynnik martwicy nowotworów
- FODMAP
- Hemikolektomia
- Ileostomia
- Immunosupresja
- Infuzja
- Inhibitory pompy protonowej
- Iniekcja
- Interleukiny
- Jelito cienkie
- Jelito grube
- Jelito kręte
- Kalprotektyna
- Kolektomia
- Kolostomia
- Kortykosteroidy
- Leczenie biologiczne
- Mikrobiota jelitowa
- Niesteroidowe leki przeciwzapalne
- Nieswoiste zapalenie jelit
- Odbytnica
- Paediatric Crohn's Diseases Activity Index
- Paediatric Ulcerative Colitis Activity Index
- Pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
- Podniedrożność
- Polip
- Probiotyki
- Proktokolektomia
- Przerost bakteryjny w jelicie cienkim
- Przetoka
- Remisja
- Resekcja
- Reumatoidalne zapalenie stawów
- Ropień
- Skala Mayo
- Sterydooporność
- Sterydozależność
- Szczelina odbytu
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
- Zapalenie
- Zastawka krętniczo-kątnicza
- Zespół jelita drażliwego
Biegunka
Zwiększona częstotliwość (powyżej 2 dziennie) lub objętość (powyżej 200g dziennie) stolca wraz ze zmianą jego konsystencji na płynną lub półpłynną.
Lista pojęćChoroba hemoroidalna
/Guzki krwawnicze; Żylaki odbytu; Hemoroidy/ Obrzęk lub stan zapalny układu naczyń krwionośnych odbytu. Wyróżniamy 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
- niewypadające
- uwydatnione naczynia krwionośne wypadające przy parciu, ale samoistnie cofające się
- wypadające przy parciu, ale odprowadzalne
- utrzymujące się na zewnątrz, nieodprowadzalne
Choroba Leśniowskiego-Crohna
/CD; ChLC; Choroba Leśniowskiego-Crohna/ Przewlekła choroba zapalna, zaliczana do Nieswoistych Zapaleń Jelit (NZJ), która dotyczy głównie jelita cienkiego i grubego, ale może również wpływać na inne odcinki przewodu pokarmowego (od jamy ustnej aż do odbytu). W odróżnieniu od WZJG (CU) charakter zmian zapalnych nie jest ciągły.
Lista pojęćCrohn's Disease Activity Index
/CDAI/ Indeks służący do oceny aktywności choroby Leśniowskiego-Crohna. Obejmuje ocenę kliniczną, biochemiczną, endoskopową oraz obrazową.
Lista pojęćCzynnik martwicy nowotworów
/TNF; Tumor Necrosis Factor/ Cytokina prozapalna, odgrywająca kluczową rolę w patogenezie chorób autoimmunologicznch. Bierze udział w powstawaniu oraz podtrzymywaniu procesu zapalnego. Leki biologiczne anti-TNF mają za zadanie ją blokować.
Lista pojęćFODMAP
Grupa węglowodanów szybko fermentujących, lecz słabo wchłanianych przez jelito cienkie. Zaliczamy do niej:
- fruktozę (m.in. owoce, miód, słodycze w formie syropu glukozowo-fruktozowego)
- laktozę (m.in. produkty mleczne)
- fruktany (m.in. pszenica, czosnek, cebula)
- galaktany (m.in. rośliny strączkowe)
- poliole (m.in. mannitol, sorbitol, ksylitol).
Hemikolektomia
Chirurgiczne usunięcie prawej (hemikolektomia prawostronna) lub lewej (hemikolektomia lewostronna) części jelita grubego.
Lista pojęćInhibitory pompy protonowej
/IPP/, np. pantoprazol, omeprazol, esomeprazol. Leki z tej grupy hamują wytwarzanie kwasu solnego przez pompę protonową w komórkach błony śluzowej żołądka, dzięki czemu zapobiegają i leczą chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy oraz zgagę i refluks. Przy długotrwałym leczeniu IPP może dochodzić do zmiany składu mikrobioty jelitowej, co może sprzyjać niektórym chorobom, np. ZJD czy SIBO.
Lista pojęćInterleukiny
/IL/ Grupa cytokin, czyli niewielkich białek, które uczestniczą w komunikacji pomiędzy komórkami. Interleukiny produkowane są głównie przez leukocyty, czyli białe krwinki. Biorą udział w procesach układu odpornościowego. Mogą wykazywać funkcję prozapalną lub przeciwzapalną. Są numerowane, np. interleukina 23.
Lista pojęćJelito cienkie
Ok. 5-6 metrowy organ układu pokarmowego łączący żołądek z jelitem grubym, odpowiedzialny za wchłanianie składników odżywczych.
Lista pojęćJelito grube
Ok. 1.5 metrowy organ układu pokarmowego odpowiedzialny głównie za wchłanianie wody i pozbywanie się odpadów stałych.
Lista pojęćJelito kręte
Końcowy odcinek jelita cienkiego, odpowiedzialny za ostateczne trawienie pokarmów.
Lista pojęćKortykosteroidy
/Sterydy; Steroidy, Glikokortykosteroidy/
Grupa leków o silnym działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym i przeciwalergicznym. Ze względu na sposób działania i zastosowanie w NZJ można je podzielić na:
- ogólne - ogólnoustrojowe, czyli działające na cały organizm:
- Prednizon (Encorton)
- Prednizolon (Encortolon)
- Metyloprednizolon (Metypred, Solu-Medrol)
- Hydrokortyzon
- miejscowe - działające przede wszystkim miejscowo w jelicie:
- Budesonid (Entocort, Cortiment MMX)
Leczenie biologiczne
Leczenie oparte na podawaniu pacjentom preparatów wytworzonych z komórek organizmów żywych w celu modyfikacji odpowiedzi immunologicznej i co za tym idzie zahamowania procesów zapalnych.
Lista pojęćMikrobiota jelitowa
/wcześniej: mikroflora jelitowa/ Zespół mikroorganizmów (bakterii, grzybów, wirusów) przebywających w układzie pokarmowym.
Lista pojęćNiesteroidowe leki przeciwzapalne
Ogólnodostępne leki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, w większości dostępne bez recepty. Ich działanie polega na hamowaniu działania przekaźników, które pobudzają receptory bólowe. Zaliczamy do nich np.:
- kwas acetylosalicylowy (np. Aspiryna, Polopiryna)
- ibuprofen (np. Ibuprom, Ibum, Ibufen, Nurofen)
- ketoprofen (np. Ketonal)
- naproksen (np. Naproxen, Anapran, Apo-Napro)
- diklofenak (np. Diclac, Olfen, Voltaren)
- meloksykam (np. Opokan)
- nimesulid (np. Nimesil)
- indometacyna (np. Metindol)
Nieswoiste zapalenie jelit
/NChZJ, NZJ, IBD/ obejmują: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna i nieokreślone zapalenie jelit.
Lista pojęćOdbytnica
Ostatni odcinek jelita grubego odpowiedzialny za tymczasowe magazynowanie stolca.
Lista pojęćPaediatric Crohn's Diseases Activity Index
/PCDAI/ Pediatryczna skala aktywności choroby Leśniowskiego-Crohna. Obejmuje ocenę kliniczną, biochemiczną, endoskopową oraz obrazową.
Lista pojęćPaediatric Ulcerative Colitis Activity Index
/PUCAI/ Pediatryczna skala aktywności choroby dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, z zakresem punktacji od 0 do 85.
Lista pojęćPierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych
/PSC/ Przewlekła choroba wątroby, w której dochodzi do zastoju żółci w drogach żółciowych na skutek ich postępującego włóknienia, niszczenia i zwężenia. U 70% pacjentów z PSC stwierdza się także NZJ, najczęściej WZJG.
Lista pojęćPodniedrożność
Niedrożność jelit o charakterze przewlekłym - objawy są mniej nasilone i utrzymują się dłużej.
Lista pojęćPolip
Uwypuklenie błony śluzowej ponad powierzchnię. Polipy jelita grubego mogą mieć różny charakter, jego określenie jest możliwe po analizie mikroskopowej. W przebiegu CU często występują pseudopolipy, czyli polipy zapalne, inaczej rzekome - świadczą one o znacznie nasilonych zmianach zapalnych w przeszłości, ale nie są bezpośrednim podłożem przemiany nowotworowej. Natomiast polipy gruczolakowe, tzw. gruczolaki, mogą być prekursorami raka jelita grubego, dlatego stwierdzenie polipów w kolonoskopii obliguje do ich usunięcia, czyli polipektomii. Zmiany wskazujące na przemianę nowotworową określa się terminem dysplazja - może być ona małego, średniego lub dużego stopnia.
Lista pojęćProbiotyki
Żywe mikroorganizmy (bakterie lub drożdże), które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystne efekty zdrowotne.
Lista pojęćPrzerost bakteryjny w jelicie cienkim
/SIBO/ Nadmierna ilość bakterii jelitowych w jelicie cienkim. Stan tego typu skutkuje dolegliwościami ze strony układu pokarmowego i możliwy jest do zdiagnozowania za pomocą testów oddechowych.
Lista pojęćPrzetoka
Nieprawidłowe połączenie jelita z innym narządem, na przykład z innym fragmentem jelita, pęcherzem, pochwą lub skórą.
Lista pojęćRemisja
Okres, w którym objawy choroby przewlekłej zanikają lub zmniejszają się. W przypadku NZJ wyróżniamy 3 rodzaje remisji:
- objawowa (kliniczna)
- endoskopowa
- śluzówkowa (mikroskopowa)
Reumatoidalne zapalenie stawów
/RZS/ Przewlekła choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym, atakująca stawy i inne narządy. Może współistnieć z NZJ.
Lista pojęćRopień
Ograniczony zbiornik ropy (rozpadających się i zmienionych zapalnie tkanek oraz martwych białych krwinek), powstały w wyniku procesu zakaźnego, powodowanego zwykle przez bakterie, grzyby lub pasożyty.
Lista pojęćSkala Mayo
Ocena aktywności wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Obejmuje 4 kryteria z możliwą punktacją od 0 do 3. W sumie można zatem uzyskać od 0 do 12 punktów, gdzie 0 oznacza remisję, a 9-12 ciężki rzut WZJG. Kryteria to:
- liczba wypróżnień
- krwawienie z jelita grubego
- endoskopowy obraz jelita grubego (ocena aktywności zmian zapalnych błony śluzowej)
- badanie lekarskie i ocena stanu chorego (bóle brzucha, wydolność fizyczna)
Sterydooporność
Brak poprawy klinicznej pomimo zastosowania przez 4 tygodnie sterydu w dawce dobowej do 0,75 mg/kg masy ciała w przeliczeniu na prednizon (Encorton).
Lista pojęćSterydozależność
Brak możliwości redukcji dawki sterydów poniżej 10 mg na dobę w przeliczeniu na prednizon (Encorton) w ciągu 3 miesięcy od rozpoczęcia sterydoterapii lub nawrót dolegliwości w ciągu 3 miesięcy od odstawienia sterydów.
Lista pojęćSzczelina odbytu
Rana (linijne pęknięcie) błony śluzowej kanału odbytu, objawiająca się bólem i krwawieniem przy oddawaniu stolca.
Lista pojęćWrzodziejące zapalenie jelita grubego
/CU; Colitis Ulcerosa/ Przewlekła choroba zapalna zaliczana do Nieswoistych Zapaleń Jelit. W odróżnieniu od choroby Crohna (CD) charakter zmian zapalnych jest w niej ciągły i dotyczy wyłącznie jelita grubego, począwszy od zajętej w 95% przypadków odbytnicy.
Lista pojęćZapalenie
/Stan zapalny/ Odpowiedź układu odpornościowego na czynnik uszkadzający, objawia się zaczerwienieniem, obrzękiem, bólem i częściową lub całkowitą utratą funkcji danego narządu.
Lista pojęćZastawka krętniczo-kątnicza
/Zastawka Bauhina/ Fałd mięśniowy łączący jelito cienkie z jelitem grubym. Jego główną funkcja jest zapobieganie cofania się treści pokarmowej do jelita krętego.
Lista pojęćZespół jelita drażliwego
/IBS; Colon Irritable; Irritable Bowel Syndrome/ Przewlekła czynnościowa choroba układu pokarmowego objawiająca się bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień. Diagnozuje się ją po wykluczeniu stanów patologicznych w przewodzie pokarmowym.
Lista pojęć