Skutki uboczne sterydów - jak można sobie pomóc?

Typowymi działaniami niepożądanymi sterydów ogólnoustrojowych, takich jak prednizon (Encorton), prednizolon (Encortolon) czy metyloprednizolon (Metypred), są tzw. policzki chomika, zatrzymanie płynów w organizmie, obrzęki, opuchnięcia, wzrost wagi, odkładanie się tkanki tłuszczowej w specyficznych miejscach, tj. na brzuchu, karku i twarzy.

Tego typu skutki uboczne nie u każdego wystąpią, jednak zdarzają się często i niełatwo im przeciwdziałać, dlatego najkorzystniej zaakceptować je na czas leczenia. Mijają po zakończeniu sterydoterapii - zazwyczaj po kilku tygodniach od odstawienia sterydu twarz i sylwetka zaczynają wracać do normy. Reakcja na lek oraz jego odstawienie zależy od indywidualnych cech chorego, dlatego u jednych może to potrwać 2 tygodnie, a u innych kilka miesięcy.

W złagodzeniu takich działań niepożądanych i w zapobieganiu obrzękom pomóc mogą:

• odpowiednie nawadnianie, tj. picie dużej ilości płynów
• dieta niskosodowa, ograniczanie soli kuchennej
• leki moczopędne oszczędzające potas, np. Spironol - to leki na receptę, ponieważ dodatkowo obniżają ciśnienie i wymagają okresowych badań laboratoryjnych
• zioła moczopędne, np. napary z pokrzywy, pietruszka, lubczyk, mniszek lekarski
• aktywność fizyczna, dużo ruchu, choćby spacer
• rollery do drenażu limfatycznego twarzy, np. z jadeitu lub kwarcu

Ze sterydów ogólnoustrojowych stosunkowo najmniej działań niepożądanych ma metyloprednizolon. W porównaniu z prednizonem i prednizolonem wykazuje on silniejsze działanie przeciwzapalne, natomiast w mniejszym stopniu wpływa na zatrzymanie wody i sodu w organizmie, dzięki czemu mniej sprzyja obrzękom, "chomikom" itd. Sterydy te można stosować zamiennie przeliczając odpowiednio dawkę. 4mg metyloprednizolonu wykazuje działanie przeciwzapalne równoważne 5mg prednizonu/prednizolonu. Jednak każdy pacjent może inaczej zareagować na dany lek.

Innym możliwym skutkiem ubocznym jest trądzik posterydowy. Zwykle ustępuje on po zakończeniu sterydoterapii, nie pozostawiając śladów. Leczenie przewiduje stosowanie takich samych leków, jakimi leczy się zwykły trądzik. Najkorzystniej skonsultować się z dermatologiem, ponieważ najskuteczniejsze zazwyczaj preparaty dostępne są na receptę, np. żele z antybiotykiem lub miejscowe retinoidy. Warunkiem wyleczenia jest nierozdrapywanie zmian oraz odpowiednia pielęgnacja skóry.

Niezależnie od skutków ubocznych, sterydów ogólnych nie wolno odstawiać nagle, ponieważ może dojść do zagrażającej życiu niewydolności kory nadnerczy. Dawka musi być stopniowo redukowana.

Podczas sterydoterapii należy suplementować wapń i witaminę D3 w celu zmniejszenia ryzyka osteoporozy oraz stosować leki IPP w celu uniknięcia choroby wrzodowej.