Gastroskopia - wskazania, przygotowanie, przebieg i interpretacja wyników

Gastroskopia to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego wykonywane w celu diagnostyki schorzeń przełyku, żołądka i dwunastnicy. Umożliwia ono pobranie wycinków do badania histopatologicznego oraz wykonanie testu ureazowego w kierunku zakażenia bakterią Helicobacter pylori, prowadzącą do choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

• diagnostyka - gastroskopia wraz z pobraniem wycinków (również z dwunastnicy) do oceny histopatologicznej jest istotnym badaniem diagnostycznym, zwłaszcza w kierunku choroby Crohna, choroby wrzodowej żołądka lub dwunastnicy oraz celiakii
• podejrzenie lub obecność krwawienia z przewodu pokarmowego, np. anemia, fusowate wymioty, smoliste stolce, dodatni wynik badania na krew utajoną w kale
• podejrzenie uszkodzeń polekowych błony śluzowej górnego odcinka przewodu pokarmowego u chorych długotrwale stosujących niektóre leki, np. sterydy ogólnoustrojowe
• leczenie zabiegowe, np. tamowanie krwotoków, polipektomia

Gastroskopia nie wymaga specjalnego przygotowania, poza pozostaniem na czczo przed jego wykonaniem. Jeżeli badanie wykonywane jest po południu, należy nie jeść ok. 6 godzin przed. Poprzedniego dnia nie powinno się spożywać pokarmów, które mogą przez dłuższy czas zalegać w żołądku. Ostatni napój można wypić 4 godziny przed gastroskopią. Niezbędne leki można połknąć, popijając niewielką ilością wody. Kilka godzin przed badaniem nie należy palić papierosów ani żuć gumy. Należy poinformować lekarza o wszelkich chorobach oraz o ewentualnym uczuleniu na leki. W przypadku sedacji głębokiej lub znieczulenia ogólnego potrzebne są wyniki badań laboratoryjnych z krwi wskazane przez anestezjologa.

Gastroskopia polega na oględzinach błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy. Giętki wziernik-gastroskop ze źródłem światła wprowadza się przez jamę ustną. Jest to badanie nieprzyjemne, ale zazwyczaj niebolesne. Przeprowadzane jest w pozycji leżącej na lewym boku. Po miejscowym znieczuleniu gardła za pomocą lidokainy w aerozolu lekarz zakłada plastikowy ustnik, a następnie powoli wprowadza gastroskop, który należy "połykać", skupiając się przy tym na regularnym, głębokim oddychaniu przez nos, co zmniejsza dyskomfort oraz łagodzi odruch wymiotny. Badanie trwa od 5 do 30 minut. Pobieranie wycinków jest bezbolesne, nieodczuwalne. Istnieje możliwość wykonania badania przez nos, jest to tzw. gastroskopia bezstresowa, wprowadzana sonda jest dużo cieńsza, a pacjent nie odczuwa odruchu wymiotnego. U dzieci gastroskopię wykonuje się w sedacji lub w znieczuleniu ogólnym. W trakcie gastroskopii mogą być również wykonywane zabiegi, np. usuwanie polipów (polipektomia), ciał obcych czy hamowanie krwawień.

W trakcie gastroskopii lekarz interpretuje obraz śluzówki przełyku, żołądka i dwunastnicy na ekranie monitora. Pacjent otrzymuje opis badania makroskopowego, czyli "na oko", od razu po badaniu. Wynik testu ureazowego w kierunku zakażenia Helicobacter pylori dostajemy kilkanaście minut po badaniu.
Pobrane wycinki są interpretowane pod mikroskopem przez patomorfologa. Na opis tego badania histopatologicznego czeka się ok. 10-14 dni. Badania pobranych wycinków pozwalają na stwierdzenie występowania zmian charakterystycznych dla choroby Crohna, a także zmian przednowotworowych i nowotworowych.
W celu wykluczenia celiakii pobiera się wycinki z dwunastnicy - do mikroskopowej oceny zaniku kosmków jelita cienkiego służy skala Marsha.

Po gastroskopii pacjent może odczuwać ból gardła oraz wzdęcia.
Z powodu miejscowego znieczulenia gardła i ryzyka zadławienia przez pół godziny po badaniu nie należy jeść ani pić.
Jeśli zostało zastosowane znieczulenie (np. opioidowe leki przeciwbólowe, uspokajające benzodiazepiny, propofol), nie należy prowadzić samochodu w drodze powrotnej do domu.