Szczepienia w nieswoistych chorobach zapalnych jelit
Szczepionki inaktywowane, tj. zawierające nieaktywne (zabite) drobnoustroje, są bezpieczne u pacjentów z NZJ niezależnie od stosowanych leków, również immunosupresyjnych (jak azatiopryna, 6-merkaptopuryna, metotreksat) czy biologicznych.
Zaliczamy do nich szczepionki przeciw:- grypie - do wstrzykiwań domięśniowych lub podskórnych
- wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B
- pneumokokom, meningokokom
- polio
- wściekliźnie
- kleszczowemu zapaleniu mózgu
- durowi brzusznemu
- szczepionka skojarzona DTP (przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi)
Notuje się w tej chwili największą od 5 lat śmiertelność z powodu grypy. Szczepienie przeciw grypie jest wymieniane jako priorytetowe i zalecane przez wszystkie międzynarodowe organizacje zajmujące się szczepieniami. Każda choroba infekcyjna, zarówno wirusowa, jak i bakteryjna, może być czynnikiem zaostrzającym przebieg NZJ, dlatego szczepionka ta jest zalecana wszystkim chorym, a zwłaszcza w trakcie immunosupresji, ze względu na obniżoną wówczas odporność na wszelkie zakażenia, w tym wirusowe (jak grypa). W dotychczas opublikowanych badaniach nie zaobserwowano poważnych działań niepożądanych, ani zaostrzenia choroby, zarówno u dzieci, jak i dorosłych, po szczepieniu przeciw grypie. Zalecane jest ono również w ciąży (niezależnie od wieku ciąży), ponieważ jest to choroba bardzo niebezpieczna w tym okresie. Ponadto szczepienie przeciw grypie w ciąży chroni dziecko przed zachorowaniem w pierwszych miesiącach życia.
Kwestią dyskusyjną w przypadku NZJ są natomiast szczepionki żywe, zawierające żywe drobnoustroje pozbawione chorobotwórczości lub poddane działaniu zmniejszającemu ich chorobotwórczość (atenuowane). Obecnie wielu specjalistów uważa, że NZJ wykluczają takie szczepienia. Wg oficjalnych wytycznych szczepionki żywe są przeciwwskazane zwłaszcza u chorych z upośledzoną odpornością, tzn. w trakcie leczenia sterydami ogólnoustrojowymi (Encorton, Metypred), podczas leczenia immunosupresyjnego (azatiopryna, 6-merkaptopuryna, metotreksat), biologicznego oraz przez 3 miesiące po zakończeniu tych terapii, a także u chorych niedożywionych.
Zaliczamy tutaj szczepionki przeciw:- grypie - donosowa
- wirusom odry, świnki i różyczki (potrójna szczepionka MMR)
- gruźlicy (BCG)
- ospie wietrznej
- żółtej gorączce (żółtej febrze)
- rotawirusom
- doustną szczepionkę przeciw wirusowi polio
- doustną szczepionkę przeciwko cholerze
Bardzo ważnym elementem ochrony przeciw zakażeniom dla każdego chorego na NZJ jest również tzw. "strategia kokonu", czyli zaszczepienie niechorującego otoczenia (rodziny, rówieśników dziecka w szkole itd.) jako potencjalnego źródła infekcji.
Bibliografia
- Vaccination in Patients with Inflammatory Bowel Diseases (Szczepienie pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit) - PubMed 2020 https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31968344
- Vaccination in Patients with Inflammatory Bowel Diseases (Szczepienie pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit) - Karger 2020 https://www.karger.com/Article/FullText/503253
- Szczepienie dorosłych chorych na nieswoiste zapalenia jelita - dr n. med. Dariusz Stencel, dr hab. n. med. Aleksandra Banaszkiewicz, prof. dr hab. med. Andrzej Radzikowski https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/124952,szczepienie-doroslych-chorych-na-nieswoiste-zapalenia-jelita
- Szczepienia w gastroenterologii - kogo szczepić i przeciwko jakim chorobom? - dr n. med. Ewa Duszczyk, Gastroenterologia Kliniczna https://journals.viamedica.pl/gastroenterologia_kliniczna/article/view/29296
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny, Szczepienia-Info https://szczepienia.pzh.gov.pl/
- wykład dr hab. n. med. Aleksandra Banaszkiewicz z Kliniki Gastroenterologii i Żywienia Dzieci, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na Dniach Edukacji J-elity 2019 + artykuły dr Banaszkiewicz oraz innych lekarzy/naukowców w Kwartalnikach
- Wytyczne European Crohn's and Colitis Organisation (ECCO), Journal of Crohn's and Colitis 2019 https://academic.oup.com/ecco-jcc/article/13/2/144/5078195
- Wytyczne European Crohn's and Colitis Organisation (ECCO) https://www.ecco-ibd.eu/publications/ecco-guidelines-science/published-ecco-guidelines.html
- Inflammatory Bowel Disease (IBD) Vaccination Schedule for Adults, American College of Gastroenterology https://gi.org/topics/inflammatory-bowel-disease-ibd-vaccination-schedule-for-adults-age18/