Operacje - leczenie chirurgiczne WZJG, choroby Crohna i MZJG

Operacja przynosi ulgę wielu chorym, dając szanse na wieloletnią remisję. Leczenie chirurgiczne powinno być brane pod uwagę jako alternatywa dla długotrwałej, intensywnej farmakoterapii, obarczonej ryzykiem działań niepożądanych. Wskazania do leczenia operacyjnego powinny być zawsze konsultowane z gastroenterologiem.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Celem leczenia operacyjnego WZJG jest usunięcie całego jelita grubego. Nie stosuje się tutaj resekcji cząstkowych, ponieważ z czasem choroba i tak zajęłaby całe jelito grube, a w pozostawionym fragmencie wzrosłoby ryzyko rozwoju nowotworu. Całkowite wycięcie odbytnicy i okrężnicy to tzw. proktokolektomia.

Wskazania do interwencji chirurgicznej w WZJG

• operacje planowe:
  • choroba wyniszczająca, niereagująca na leczenie farmakologiczne
  • utrzymywanie się objawów WZJG pomimo optymalnego leczenia
  • rak lub zmiana przedrakowa w jelicie grubym
  • powikłania długotrwałej sterydoterapii
  • poważne powikłania pozajelitowe, np. zgorzelinowe zapalenie skóry
  • zwężenie światła jelita
  • przetoka odbytniczo-pochwowa lub jelitowo-pęcherzowa
  • zahamowanie wzrostu z opóźnieniem dojrzewania płciowego u dzieci
• operacje pilne (w ciągu 48 godzin):
  • ostry rzut choroby
  • brak poprawy po intensywnym leczeniu
• operacje nagłe (natychmiastowe):
  • gwałtowne pogorszenie się stanu chorego
  • masywny krwotok
  • perforacja jelita
  • ostre toksyczne rozdęcie okrężnicy (megacolon toxicum)
  • zapalenie otrzewnej
  • wstrząs septyczny

Typy operacji w WZJG

1. Proktokolektomia odtwórcza z wytworzeniem zbiornika J-pouch z końcowego odcinka jelita krętego i zespoleniem tego zbiornika z kanałem odbytu. To najczęściej wykonywana operacja planowa - złoty standard postępowania w chirurgicznym leczeniu WZJG. Po usunięciu jelita grubego, zbiornik jelitowy uszyty z jelita cienkiego i zagięty w kształcie litery J (stąd nazwa J-pouch) pełni rolę odbytnicy i pozwala na utrzymanie ciągłości przewodu pokarmowego. Chorzy po tej operacji mają zwykle 5-8 wypróżnień na dobę. Możliwe powikłania to zapalenie zbiornika (tzw. pouchitis), problemy seksualne i zaburzenia płodności (zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn). Leczenie pouchitis opiera się na antybiotykach - ciprofloksacyna, metronidazol, ryfaksymina.
2. Proktokolektomia z wytworzeniem ileostomii końcowej na jelicie krętym. Taka operacja daje trwały efekt kliniczny - tj. w praktyce oznacza koniec choroby WZJG.
3. Wycięcie samej okrężnicy i zespolenie jelita krętego z odbytnicą - gdy zmiany zapalne w odbytnicy są niewielkie. To najrzadziej wykonywany typ operacji.

Choroba Leśniowskiego-Crohna

Wskazania do interwencji chirurgicznej w chorobie Crohna

• operacje planowe:
  • stałe utrzymywanie się przykrych objawów mimo prawidłowego leczenia farmakologicznego
  • przetoki zewnętrzne i wewnętrzne
  • ropnie w obrębie jamy brzusznej
  • zwłókniałe zwężenia (dla odmiany zwężenia o charakterze zapalnym mogą się cofnąć dzięki sterydoterapii lub lekom biologicznym)
  • rozległe zmiany okołoodbytowe
  • powikłania długotrwałej sterydoterapii
  • stwierdzenie lub podejrzenie raka
  • zahamowanie wzrostu z opóźnieniem dojrzewania płciowego u dzieci
• operacje pilne:
  • brak wyraźnej poprawy w ciągu 7-10 dni intensywnego leczenia ciężkiego rzutu rozległej choroby jelita grubego
• operacje nagłe (natychmiastowe):
  • całkowita niedrożność wskutek zwężenia jelita cienkiego
  • masywny krwotok
  • perforacja jelita
  • zapalenie otrzewnej

Typy operacji w chorobie Crohna

1. Resekcja krętniczo-kątnicza - w przypadku typowego umiejscowienia choroby Crohna
2. Oszczędna resekcja - w przypadku zajęcia jelita cienkiego
3. Laparoskopowa plastyka - śródoperacyjne rozszerzanie zwężeń
4. Hemikolektomia prawostronna lub lewostronna - w przypadku zajęcia prawej lub lewej połowy jelita grubego - niekiedy zachodzi tutaj konieczność wyłonienia czasowej lub stałej kolostomii
5. Kolektomia z zespoleniem krętniczo-odbytniczym lub proktokolektomia z wytworzeniem stałej ileostomii - w przypadku bardziej rozległych zmian w jelicie grubym

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego

W przypadkach opornych na leczenie farmakologiczne rozważa się kolektomię z zespoleniem lub z wytworzeniem czasowej albo stałej ileostomii.