5 najważniejszych pytań o szczepienie przeciw COVID-19 w chorobie Crohna i WZJG

Pacjenci z nieswoistym zapaleniem jelit, czyli z chorobą Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego lub mikroskopowym zapaleniem jelita grubego, powinni szczepić się w najszybszym możliwym terminie. Niestety mimo licznych apeli NZJ do tej pory nie znalazły się na liście chorób uprawniających do wcześniejszego zaszczepienia przeciw COVID-19.

• Do tej pory nie wykazano, że nieswoiste zapalenie jelit zwiększa ryzyko zakażenia SARS-CoV-2, ale istnieją dowody, że niektóre leki mogą być czynnikiem ryzyka ciężkiego przebiegu COVID-19.
• Nie ma badań wyraźnie wskazujących na różnice w zakresie bezpieczeństwa i skuteczności szczepień COVID-19 wśród pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit i bez NZJ.
• Biorąc pod uwagę dostępne dane naukowe dotyczące bezpieczeństwa innych szczepionek u pacjentów z nieswoistym zapaleniem jelit, należy założyć, że dotychczas zatwierdzone szczepionki przeciwko COVID-19 nie będą się różniły pod względem częstości występowania działań niepożądanych w porównaniu z innymi szczepionkami, z których korzystają pacjenci z NZJ.
• Dostępne szczepionki przeciwko COVID-19 (Comirnaty firm Pfizer i BioNTech, Moderna, AstraZeneca, Janssen) należą do grupy szczepionek martwych. Są zatem bezpieczne, tj. nie mogą spowodować zakażenia nawet u pacjentów z obniżoną odpornością.
• Szczepionka Comirnaty firm Pfizer i BioNTech oraz szczepionka Moderna to szczepionki na bazie mRNA.
• Szczepionki AstraZeneca oraz Janssen to szczepionki wektorowe. Opierają się one na zmodyfikowanym, niezdolnym do życia adenowirusie, niezdolnym także do replikacji i wywołania choroby.
• U pacjentów leczonych immunosupresyjnie przeciwwskazane są szczepionki żywe, natomiast te na bazie mRNA i wektorowe są bezpieczne.

• Zapalna choroba jelit w remisji nie jest przeciwwskazaniem do szczepienia.
• Zaostrzenie, tj. aktywna niekontrolowana postać nieswoistego zapalenia jelit stanowi tymczasowe przeciwwskazanie. W takich sytuacjach przed przystąpieniem do kwalifikacji do szczepień należy najpierw wywołać remisję choroby. W praktyce każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie, zależnie od nasilenia objawów, wcześniejszej aktywności choroby, przyjmowanych leków oraz reakcji na leczenie.

• Nie ma dowodów na to, że nieswoiste zapalenie jelit lub leki stosowane w jego terapii mogą negatywnie wpływać na skuteczność szczepienia COVID-19. Wyniki badań innych szczepionek w tym kontekście nie są rozstrzygające, ale większość nie wskazuje na niższą immunogenność szczepionki o znaczeniu klinicznym.
• Szczepienie zalecane jest także podczas terapii lekami działającymi na układ odpornościowy. Sterydy o działaniu miejscowym (budezonid) oraz ogólnoustrojowym (prednizon, prednizolon, metyloprednizolon), a także leki immunosupresyjne (azatiopryna, 6-Merkaptopuryna, metotreksat) i biologiczne (adalimumab, infliximab, wedolizumab, ustekinumab) nie stanowią przeciwwskazania do szczepienia przeciw COVID-19, więc nie należy ich odstawiać.
• U chorych, u których planowane jest włączenie leków immunosupresyjnych lub biologicznych, należy w miarę możliwości przeprowadzić szczepienia przed rozpoczęciem tego leczenia.
• Dawki szczepionki warto zaplanować tak, aby nie nakładały się z momentem podania dawki leku biologicznego.

• Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepienia przeciw COVID-19 jest ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna po poprzedniej dawce szczepionki lub na substancje wchodzące w skład szczepionki.
• U osób, u których w przeszłości wystąpiła reakcja anafilaktyczna na jakąkolwiek inną substancję, szczepienie nie jest przeciwwskazane, ale należy zachować ostrożność - zostanie założony wenflon, aby umożliwić niezwłoczne podanie leków w razie potrzeby, a pacjent pozostanie dłużej na obserwacji.
• W kwestionariuszu wstępnego wywiadu przesiewowego przed szczepieniem znajdują się pytania o przyjmowane leki, w tym sterydy oraz leki immunosupresyjne. Należy wpisać prawdę - odpowiedź TAK nie będzie stanowić przeciwwskazania do szczepienia, jest to jedynie informacja dla lekarza kwalifikującego, aby udzielił odpowiednich wskazówek.
• Na stronach rządowych Gov oraz na stronie Polskiego Towarzystwa Wakcynologii dostępna jest instrukcja dla lekarzy, jak interpretować pytania z kwestionariusza. Wszelkie wątpliwości są tam wyczerpująco wyjaśnione.