Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) - polskie i amerykańskie wytyczne leczenia

W serwisie Gastroenterologia Termedia ukazał się artykuł, w którym prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska porównuje wytyczne leczenia zespołu jelita nadwrażliwego wydane przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii (PTG-E) oraz Amerykańskie Towarzystwo Gastroenterologiczne (American College of Gastroenterology - ACG).

Zespół jelita nadwrażliwego (irritable bowel syndrome - IBS) to choroba przewlekła, należąca do grupy zaburzeń osi jelito-mózg, dawniej nazywanych zaburzeniami czynnościowymi jelit. Najważniejszą rolę w rozwoju tego zaburzenia odgrywają bakterie jelitowe. Rozpoznanie IBS powinno być oparte na Kryteriach rzymskich IV. Zgodnie z tymi kryteriami IBS definiuje się obecnie jako nawracający ból brzucha, który w ciągu ostatnich 3 miesięcy występował średnio przez co najmniej jeden dzień w tygodniu i który spełnia co najmniej dwa z trzech kryteriów:

• jest związany z defekacją
• ze zmianą częstości wypróżnień
• lub ze zmianą konsystencji stolca.

Zespół jelita nadwrażliwego podzielono na podtypy:

• z dominującą biegunką (IBS-D), D od ang. diarrhoea - biegunka
• mieszany (IBS-M)
• niesklasyfikowany (IBS-N)

Stanowiska polskich i amerykańskich ekspertów niewiele się różnią. Oba silnie rekomendują eubiotyk ryfaksyminę (Xifaxan) oraz błonnik rozpuszczalny. Błonnik rozpuszczalny zalecany jest we wszystkich postaciach IBS, powinno się go stosować przez minimum 3-4 miesiące. Natomiast błonnik nierozpuszczalny (np. otręby, pestki) nie jest polecany, ponieważ może nasilać objawy IBS, zwłaszcza wzdęcia.

U większości chorych wskazana jest dieta niskofermentująca, czyli dieta Low-FODMAP, jednak można ją stosować nie dłużej niż przez 8 tygodni. Dieta bezglutenowa nie jest rekomendowana. Pacjent powinien zidentyfikować produkty, które mu szkodzą - są to kwestie indywidualne. Nie zaleca się badań w kierunku nietolerancji pokarmowych, zwłaszcza badania przeciwciał w klasie IgG, które zgodnie ze stanowiskiem polskim oraz amerykańskim nie mają żadnego znaczenia.

W celu złagodzenia objawów w niemal wszystkich postaciach IBS polscy i amerykańscy specjaliści silnie zalecają ryfaksyminę (Xifaxan) w dawce 1600 mg na dobę (4 razy 2 tabletki) przez 14 dni, z możliwością terapii cyklicznej. Ryfaksymina działa korzystnie w postaci biegunkowej, wzdęciowej, bólowej oraz prawdopodobnie również zaparciowej, ponieważ zmniejsza ilość bakterii metanotwórczych i dzięki temu poprawia pasaż jelitowy. Jeśli pacjent odniósł korzyść ze stosowania ryfaksyminy, zalecane jest powtarzanie kuracji tym eubiotykiem w odstępach nie mniejszych niż 4 tygodnie.

Ważnym elementem leczenia jest również umiarkowany wysiłek fizyczny oraz psychoterapia, a w niektórych przypadkach probiotyki.

W diagnostyce IBS konieczne jest badanie morfologii krwi, oznaczenie CRP i TSH (zaburzenia funkcji tarczycy mogą mieć związek z objawami brzusznymi) oraz kalprotektyny w stolcu. Ze względu na częste współistnienie SIBO (czyli zespołu przerostu bakteryjnego jelita cienkiego) u chorych z IBS, szczególnie w postaci z dominującą biegunką i wzdęciem, w diagnostyce uwzględnić należy testy oddechowe, w tym test z laktulozą. Amerykańskie wytyczne zalecają również wykluczenie celiakii, szczególnie u chorych z dominującą biegunką (IBS-D).