Niedrożność (blokada) stomijna

Zablokowanie się stomii jest sytuacją, kiedy treść jelitowa nie pojawia się w worku stomijnym wskutek niedrożności światła jelita za sprawą przeszkody - zazwyczaj w postaci resztek nierozpuszczalnego jedzenia. Jest to poważny stan, który należy na podstawie objawów wychwycić w porę, aby móc mu natychmiast aktywnie przeciwdziałać, a w razie niepowodzenia, udać się na najbliższy SOR.

Wczesnymi objawami charakterystycznym dla blokady są powracające co kilka minut bóle brzucha połączone z brakiem spodziewanej treści w worku stomijnym lub treścią całkowicie wodnistą i przezroczystą. Po kilku godzinach trwania niedrożności pojawiają się wymioty (często treścią o kolorze zielonym), bardzo silny skurczowy ból w okolicy żołądka oraz ujścia stomii, podwyższona temperatura, odwodnienie i znaczne osłabienie. Wystąpienie powyższych objawów w połączeniu z 12 godzinnym brakiem wydzielania treści ze stomii jest pilnym wskazaniem do udania się na pobliski SOR, ponieważ mamy do czynienia z bezpośrednim zagrożeniem życia. Najlepiej jednak już na tym etapie znajdować się w szpitalu, jeżeli nie uda się udrożnić blokady domowymi metodami.

Blokada stomijna powstaje zazwyczaj w jelicie cienkim, szczególnie jeżeli częściowo zdążyło przejąć już funkcję jelita grubego, którą jest wchłanianie wody. Niedrożność ta wywołana jest najczęściej błędem żywieniowym w postaci spożycia pokarmu nierozpuszczalnego jak np. orzechy, kapusta, kukurydza/popcorn, grzyby, oliwki, ogórek, suszone owoce, papryka, seler, kokos (wiórki kokosowe), ananas, białe części pomarańczy, fasola - często w większej ilości. Kolejnym czynnikiem ryzyka zablokowania się stomii jest nadmierne stosowanie leków przeciwbiegunkowych jak np. loperamid. Najgorszą konfiguracją jest połączenie powyższych czynników.

Po wystąpieniu pierwszych objawów sugerujących blokadę stomijną należy natychmiast wdrożyć działania mające na celu jej ustąpienie, rozbicie lub rozpuszczenie. Bardzo ważne jest, aby nie stosować leków przeczyszczających, ponieważ to mogłoby doprowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia! Na początek należy samodzielnie zadbać o kilka podstawowych kwestii. Po pierwsze warto zmienić worek stomijny na taki z wyciętym znacznie większym niż zazwyczaj otworem na stomię lub z płytką plastyczną (Convatec). To pozwoli na rozszerzenie się ujścia jelita, a co za tym idzie swobodniejszy przepływ treści. Jeżeli czujemy się na siłach, warto założyć rękawiczkę lateksową, włożyć palec do stomii i spróbować delikatnie masować punkt, do którego udaje się w ten sposób dotrzeć. Przy odrobinie szczęścia możemy już w ten sposób udrożnić jelito i dalsze działania nie będą wymagane. Jeżeli blokada wciąż występuje weźmy 1-2 tabletki popularnej No-spy. Leki rozkurczowe skutecznie pozwalają na rozszerzenie się światła jelita, co z pewnością pomoże w tej sytuacji. W obliczu bólu jaki występuje przy niedrożności bardzo trudno jest się poruszać, ale jest to dokładnie tym, co zdecydowanie warto zrobić, gdyż to właśnie podczas aktywności fizycznej jelito pobudzane jest do pracy. Jeżeli jednak leżymy i nie ma możliwości, aby chodzić zadbajmy o dostarczenie ciepła w miejsce blokady np. poprzez termofor, poduszkę elektryczną czy kąpiel, cały czas masując w tym czasie brzuch. Zmieniajmy też pozycję tak często jak to możliwe. Bardzo ważne jest picie dużej ilości płynów, aby można było rozpuścić blokadę, przypominamy jednak, aby nie były to płyny przeczyszczające. Można też spróbować wypić małą filiżankę kawy.

Jeżeli powyższe działania nie przynoszą efektu a sytuacja się pogarsza, bez wahania udajmy się na najbliższy SOR, ponieważ blokada stomijna stanowi realne zagrożenie życia.

W dobrze poinformowanym i przygotowanym szpitalu możemy spodziewać się podania leków rozkurczowych dożylnie. Miejsce wystąpienia blokady lokalizuje się często poprzez endoskopię wykonywaną od strony jelita za pomocą gastroskopu dziecięcego. Jeżeli blokada znajduje się w pobliżu ujścia stomii, pielęgniarka może próbować rozbić ją palcem, wkładając go delikatnie do jelita i masując miejsce, gdzie występuje. Blokadę można próbować rozpuścić też za pomocą wprowadzenia wody pod niewielkim ciśnieniem do stomii poprzez cewnik. W przeważającej większości przypadków te działania prowadzą do przywrócenia drożności i pojawienia się zakumulowanej godzinami treści. Gdyby jednak w rozsądnym czasie nie udało się tego osiągnąć, może się zdarzyć, że uzasadniona będzie interwencja chirurgiczna.

Po usunięciu blokady można spodziewać się dużej intensywności pracy stomii, mogą wystąpić przejściowe bóle brzucha i wzdęcia. Przez kilka najbliższych dni należy stosować dietę płynną, a później łatwostrawną.

Wygląd stomii po blokadzie może ulec znaczącej zmianie. Końcówka jelita często staje się wyraźnie obrzmiała i może powiększyć się nawet dwukrotnie. Taka sytuacja przez kilka kolejnych dni jest naturalna i wbrew pozorom nie powinna być powodem do niepokoju. Jednym ze sposobów na szybsze obkurczenie obrzmiałej stomii jest posypywanie jej kilka razy dziennie cukrem pudrem. Skuteczność bywa tu różna, ale na pewno takie działanie nie zaszkodzi. Posypanie stomii cukrem działa na zasadzie osmozy. Najprościej pisząc, to fizyczne zjawisko polega na tym, że jeśli obok siebie znajdują się dwa roztwory o różnych stężeniach, przedzielone jakąś przepuszczalną ścianą/błoną, to dążą do wyrównania swoich stężeń. Woda przenika z roztworu o niższym stężeniu do roztworu o stężeniu wyższym. W tym przypadku po jednej stronie znajduje się nabrzmiała, opuchnięta stomia, czyli zbyt dużo wody, bardzo rozcieńczony roztwór. A po drugiej stronie bardzo dużo cukru na śluzówce stomii, czyli roztwór bardzo stężony. W związku z tym nadmiar wody "ucieka" z obrzękniętej stomii do cukru.

Niestety może się zdarzyć również tak, że blokada wypchnie kilka centymetrów jelita na zewnątrz. Mamy tu do czynienia z wypadnięciem stomii i w tej sytuacji zdecydowanie i jak najszybciej należy udać się do poradni stomijnej, aby chirurg gastroenterologiczny ocenił, czy taki stan kwalifikuje się do wykonania korekty plastycznej stomii, czy może warto jeszcze odczekać.