Stopień niepełnosprawności w chorobie Crohna i WZJG - z jakich ulg i uprawnień możemy skorzystać?

Informacje ogólne

Na początku wyjaśnijmy sobie, czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności oraz różnicę między orzeczeniem niepełnosprawności, a orzeczeniem stopnia niepełnosprawności.

Orzeczenie o niepełnosprawności/stopniu niepełnosprawności jest formalnym potwierdzeniem, że jest się osobą niepełnosprawną i na tej podstawie jest się upoważnionym do korzystania z rożnych świadczeń, ulg, uprawnień.

Różnica między orzeczeniem niepełnosprawności, a stopnia niepełnosprawności polega na tym, że dzieci do ukończenia 16 roku życia nie mają orzekanego stopnia – mogą być po prostu niepełnosprawne. Po ukończeniu 16 roku życia komisja orzeka w jakim stopniu występuje niepełnosprawność. Stopnie są 3: znaczny, umiarkowany oraz lekki i to właśnie od przyznanego stopnia uzależnione są przywileje, jakie należą się osobie niepełnosprawnej, ale o przywilejach później.

Wielu zastanawia się, jak i gdzie można starać się o wydanie takiego orzeczenia. Na początek należy odnaleźć swoje orzecznictwo. Są to powiatowe/miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, jako pierwsza instancja. Mogą mieścić się w MOPSach, GOPSach, Starostwach, czy też Urzędach Miasta. Bezpośrednio od nich z biura lub z ich strony internetowej należy pobrać odpowiednie druki: wniosek o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności/stopnia niepełnosprawności oraz druk zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia (najczęściej jest to zawarte w jednym pliku). Wniosek wypełnia osoba chora (lub prawny opiekun w przypadku, gdy staramy się o orzeczenie dla dziecka), natomiast zaświadczenie lekarskie wypełnia lekarz. Może to być lekarz specjalista, ale również lekarz rodzinny (to najczęściej on ma wiedzę na temat wszystkich naszych chorób). Do wniosku i zaświadczenia dołączamy ksero dokumentacji medycznej z potwierdzoną autentycznością. W wielu miejscach w biurze orzecznictwa sami potwierdzają autentyczność, dlatego podczas składania warto mieć też przy sobie oryginały do wglądu. Wniosek składa się w powiatowym/miejskim zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności właściwym dla miejsca stałego pobytu osoby zainteresowanej.

Termin rozpatrywania wniosków

Wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia jego złożenia. W przypadkach bardziej skomplikowanych spraw wniosek powinien być rozpatrzony nie później niż w ciągu 2 miesięcy od daty jego złożenia. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w wyżej wymienionych terminach powiatowy zespół obowiązany jest zawiadomić wnioskodawcę, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Do terminów nie wlicza się okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu.

Legitymacja osoby niepełnosprawnej

Orzeczenie jest podstawą do korzystania z systemu ulg i uprawnień przysługujących osobom niepełnosprawnym. Potwierdzeniem posiadania orzeczenia jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Wydawana jest na podstawie otrzymanego orzeczenia. Wniosek o wydanie legitymacji pobieramy i składamy w tym samym Zespole orzekania, w którym otrzymaliśmy orzeczenie. Legitymacje wydawane i ważne są tylko na czas ważności orzeczenia. W przypadku orzeczeń bezterminowych nie dłużej niż 5 lat - w przypadku legitymacji dokumentujących niepełnosprawność oraz nie dłużej niż 10 lat - w przypadku legitymacji dokumentujących stopień niepełnosprawności wystawionych osobom, które nie ukończyły 60 roku życia.

Przywileje

Przyszła pora na opisanie przywilejów wynikających z posiadania orzeczenia o niepełnosprawności/stopnia niepełnosprawności:

Stopień lekki i komunikacja międzymiastowa

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności nie mają zniżek przy zakupie biletów na przejazdy PKP i PKS. Wyjątek stanowi młodzież w wieku od 16 do 24 lat oraz studenci niepełnosprawni do 26. roku życia, którzy zgodnie przepisami mogą korzystać z przejazdów koleją (PKP) ze zniżką 78 proc. w drodze do szkoły, szkoły wyższej, placówki opiekuńczo-wychowawczej, ośrodka szkolno-wychowawczego, domu pomocy społecznej, zakładu opieki zdrowotnej, poradni specjalistycznej, na turnus rehabilitacyjny itp. Konieczne jest posiadanie dokumentu poświadczającego cel podróży, np. zaświadczenia wydanego przez szkołę oraz dokumentu potwierdzającego niepełnosprawność.

Stopień lekki i komunikacja miejska

W przypadku komunikacji miejskiej czy gminnej ulgi ustalane są w drodze uchwał rady miasta lub gminy. Dlatego mogą być różne w poszczególnych miejscowościach.

Stopień lekki i ulga rehabilitacyjna

Osoby posiadające orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności mogą odliczać:

• adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności

• przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności – tj. montaż specjalistycznego sprzętu umożliwiającego prowadzenie pojazdu osobie z różnego rodzaju ograniczeniami (dokumentujemy to stosownymi fakturami)

• zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych, niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności (z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego)

• zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności

• odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym – udokumentowana stosowną fakturą wystawioną w ośrodku wpisanym na listę miejsc organizujących turnusy rehabilitacyjne (rejestr ośrodków mogących organizować turnusy rehabilitacyjne znajdziemy na stronie: ebon.mpips.gov.pl)

• odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne (udokumentowana fakturą za pobyt w ośrodku, który może świadczyć usługi leczniczo-uzdrowiskowe)

• opłacenie tłumacza języka migowego (dokumenty potwierdzające wykonanie usługi przez firmę bądź osobę fizyczną)

• kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz dzieci osób z niepełnosprawnością, które nie ukończyły 25. roku życia (kwoty potwierdzone fakturą)

• leki – w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba z niepełnosprawnością powinna stosować określone leki – stale lub czasowo (wydatki dokumentujemy fakturami). Niezbędne jest posiadanie zaświadczenia wydanego przez lekarza specjalistę o konieczności przyjmowania leków w danym roku podatkowym. Trzeba zatem odpowiednio wcześnie zadbać o takie zaświadczenie lekarskie (dotyczące lekarstw, a nie np. suplementów diety). Nie ma ustalonego wzoru tego zaświadczenia.

• odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:

1. na turnusie rehabilitacyjnym,

2. w zakładach, o których mowa wyżej,

3. na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa wyżej.

Wydatek możemy udokumentować biletem na przejazd i potwierdzeniem pobytu.

Począwszy od rozliczenia za 2017 rok, niezależnie od stopnia niepełnosprawności można odliczyć od podatku używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby z niepełnosprawnością lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę z niepełnosprawnością albo dziecko z niepełnosprawnością, które nie ukończyło 16. roku życia. Od rozliczenia za 2017 r. nie jest ważny cel przejazdu (wcześniej były to jedynie potrzeby związane z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne).

Ulga przysługuje osobom z niepełnosprawnością lub podatnikom mającym na utrzymaniu osoby z niepełnosprawnością, których dochód (tj. dochód osób będących na utrzymaniu) nie przekracza 10080 zł w roku podatkowym (wcześniej była to kwota 9120 zł). Kwota odliczenia nie może przekraczać w roku podatkowym 2280 zł. Odlicza się kwotę faktycznie poniesionego wydatku. Nie jest wymagane posiadanie dokumentu stwierdzającego wysokość poniesionych wydatków (np. faktur za paliwo).

Inne dofinansowania:

• uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym,

• likwidacji barier architektonicznych,

• likwidacji barier w komunikowaniu się i technicznych,

• zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.

Czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu lekkim to maksymalnie 8h dziennie i 40h tygodniowo. Przysługuje dodatkowe 15 minut przerwy wliczane w czas pracy. Nie przysługuje dodatkowy urlop.

Stopień umiarkowany i komunikacja międzymiastowa

Generalnie osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności nie mają ulg w komunikacji PKP/PKS. Są jednak wyjątki:

• Osoby z dysfunkcją narządu wzroku (37% ulgi)

• Dzieci i młodzież do ukończenia 24 r.ż oraz studenci do 26 roku życia przy przejazdach w celach określonych przepisami, m.in. do szkół, placówek szkolno-wychowawczych, na turnusy rehabilitacyjne itp. (78% ulgi)

Stopień umiarkowany i komunikacja miejska

Podobnie jak w przypadku stopnia lekkiego ulgi ustalane są przez rady miasta. Dlatego w poszczególnych miejscowościach są różne.

Stopień umiarkowany i ulga rehabilitacyjna

Ulgę rehabilitacyjną osoby ze stopniem umiarkowanym odliczają na takich samych zasadach jak osoby ze stopniem lekkim.

Czas pracy osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym to 7h na dobę i 35h tygodniowo. Przysługuje również dodatkowe 15 minut przerwy oraz 10 dni urlopu więcej.

Ponadto osobom niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym należy się zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 215,84 w przypadku kiedy niepełnosprawność powstała przed 21. rokiem życia. Jest to jedno ze świadczeń, przy którym nie obowiązuje kryterium dochodowe.

Dofinansowania ze środków PFRON oraz program „Aktywny Samorząd”.

Stopień znaczny i komunikacja międzymiastowa

Osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (lub całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji) mogą korzystać z ulgowych przejazdów w komunikacji PKP/PKS:

• 49% ulgi na przejazdy w pociągach PKP – tylko w klasie 2. pociągów osobowych (warto zaznaczyć, że pociągami osobowymi są np. wszystkie pociągi Przewozów Regionalnych),

• 37% ulgi tylko w klasie 2. w pociągach pośpiesznych, TLK, ekspresowych, IC i EC

Stopień znaczny i komunikacja miejska

Podobnie jak w przypadku stopnia lekkiego i umiarkowane ulgi ustalane są przez samorząd i różnie to wygląda w poszczególnych miastach.

Stopień znaczny i ulga rehabilitacyjna

Tak jak w przypadku stopnia lekkiego i umiarkowanego.

Czas pracy osób z niepełnosprawnością w stopniu znacznym to 7h dziennie i 35h w tygodniu. Przysługuje również dodatkowe 15 minut przerwy wliczonej w czas pracy oraz 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego.

Zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 215,84zł należy się wszystkim niepełnosprawnym w stopniu znacznym bez względu na to kiedy powstała niepełnosprawność.

Dofinansowania ze środków PFRON oraz program "Aktywny Samorząd".

Zwiększony limit na sprzęt stomijny z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.